logo zakelijk almelo

7 november 2022 – Wim van der Elst

 

Dames en heren,

Ik heb u de afgelopen jaren vaak benaderd met het thema ‘communicatie’. Het is een onderwerp met veel facetten: woordgebruik, voordracht, zinsopbouw, logica en – zeker ook manipulatie. Ik heb u voorgehouden dat één goed gekozen woord méér zegt dan 100 foto’s –vraag maar aan Donald Trump. Vandaag wil ik het afsluitend met u hebben over de twee belangrijkste onderdelen van communicatie. En het eerste is: luisteren.

 

Want communicatie is tweerichtingsverkeer – het is zenden én luisteren. Denkt u maar aan de communicerende vaten van de les natuurkunde van vroeger. Er is onlosmakelijk verband tussen die twee. Maar: communicatiedeskundigen bij overheden en bedrijfsleven gaan doorgaans uit van een misvatting: zenden en luisteren betekent bij hen dat zij zenden, en dat wij luisteren. En luisteren dan in de betekenis van: gehoorzamen, volgen, kopen. Dat leidt tot situaties waar we vandaag de dag dagelijks mee worden geconfronteerd en gemanipuleerd – en dat is niet tot ons genoegen.

 

Wat voorbeelden – en ik zeg er van tevoren bij: het gaat hier om de processen, niet om de inhoud. Het gaat onvermijdbaar om communicatie van de grootste stuntelaar op dat gebied: de Rijksoverheid.

We moeten terug in CO2- en stikstofuitstoot ‘want – zegt de zendende overheid – daar is de wetenschap het over eens. Resultaat: ondanks woningnood worden huizen niet meer gebouwd, we rijden 100 km per uur, de boeren zijn in opstand en nog zo wat ellende. Maar die eenheid in de wetenschap? Daar valt veel op af te dingen. Jules de Waard, oud-PvdA Tweede Kamerlid, oud-bestuurder van Milieudefensie en internationaal erkend deskundig op het gebied fysische geografie, gelinkt aan klimaat, bestrijdt dat grondig, en hij is lang niet de enige. CO2 bij uitsluiting verantwoordelijk stellen voor de huidige opwarming is een niet-bewezen theorie, maar politici hebben kennelijk geen behoefte aan debat en kritiek. Zij zijn zendend aan het manipuleren. Ik zeg dat nadrukkelijk zonder te vervallen in complottheorieën of globalistische scenario’s van de reptielenelite, dat doen sommige Kamerleden van Forum voor Demagogie wel.

 

CO2 is niet allesbepalend, zegt De Waard, en is dat nooit geweest. IJstijden verklaren we vanuit de stand van de zon en zonneactiviteit, er is variatie in oceaanstromen, vulkanisme op land en onder water, de tolbeweging van de aarde. En ja: sinds de jaren 50 ook menselijke oorzaken: productiestijging, wereldhandel, verkeer, en vooral: méér mensen. Véél meer mensen. En waar wonen de meeste mensen? Meer dan de helft In de steden, en de steden beslaan maar 3% van het aardoppervlak, maar zijn verantwoordelijk voor 75% van de totale uitstoot aan CO2, stikstof en methaan, terwijl ze 80% van de wereldenergievoorraad consumeren. En wij maken ons druk over een kudde koeien…

Maar klimaatverandering is een soort Moord in de Oriënt-Express met tien verdachten die ook allemaal dader zijn’. Jules de Waart is lang niet de enige die dit soort stellingen poneert. En ik zeg niet dat hij gelijk heeft – maar hij maakt wél duidelijk dat ‘de wetenschap’ het onderling helemaal niet eens is.

 

Twijfel en scepsis – naar elkaar luisteren – behoren tot de belangrijkste fundamenten van de moderne verlichte wetenschap, en de zgn. klimaatwetenschap heeft dat principe aan de fameuze ‘klimaattafels’ losgelaten. Men zendt – men luistert niet. Er is een politiek gemotiveerde keuze gemaakt, met bouwstop en boze boeren als gevolg. CO2 uitstoot is slecht, behalve als we hout verbranden in een biomassa centrale, want dan tellen we de uitslag van de CO2 uitstoot niet mee en dan klopt het plaatje weer. Manipulatie! En de werkelijke discussie ontaardt daarmee in de tweedeling klimaatpsychopaat versus klimaatontkenner.

 

De overheid zendt ook uit dat we terug moeten naar ‘de oorspronkelijke staat van de Nederlandse natuur’. Onduidelijk blijft wanneer die oorspronkelijkheid bestond, want we spitten Nederland al sinds de 12de eeuw om. Ons deltalandschap veranderde in polders, Afsluitdijk, Deltawerken, noem maar op. De veelgeprezen Veluwe-natuur ontstond toen er voor de bouw van Amsterdam grootschalig hout moest worden gekapt. Hoezo oorspronkelijk? Bos of hei is altijd een keuze van de mens geweest. Nu wordt er gewerkt aan een ‘wensnatuur’ (een vondst van Caroline van der Plas) – een politieke keuze, maar zendt dan die boodschap uit, luister naar de reacties van het electoraat en houdt de discussie zuiver. Nogmaals: ik ben hier en nu een procesbewaker, zonder klimaatpsychopaat of klimaatontkenner te zijn. Er wordt niet gecommuniceerd, er wordt alleen gezonden en niet geluisterd.

De herinvoering van schone elektriciteit uit kernenergie is daardoor jaren achterop geraakt. U heeft Ad Louter gehoord, twee maanden geleden.

 

We stapelen vandaag de dag crisis op crisis. We hebben nu de inflatiecrisis, de energiecrisis, en nog zo wat ellende, en terwijl de zakken van de rijksoverheid vol liepen (of moet ik zeggen: nog vérder vol liepen) kwamen er lange tijd geen maatregelen om burgers in de knel uit de knel  te helpen. ‘We worden allemáál een beetje armer’, zei de minister van financiën. Wat ‘een beetje’ is, is voor iedereen natuurlijk wat anders, en al na een paar weken had mevrouw Kaag in de gaten dat haar uitzending geen effect had. In een interview met een ochtendblad zei ze toen dat ze ‘nog niet precies wist hoe het kabinet het tij kan keren. Misschien (ze was er kennelijk niet zéker van) is het een goed idee als Rob Jetten op een luistertoer gaat’, zei ze. Bingo, dacht ik – ze heeft tóch wat geleerd op die spionnenschool. Maar Rob Jetten liet zich niet kennen: hij peinsde er niet over om te gaan luisteren, maar wilde wél wat collega’s meenemen naar zijn vele werkbezoeken, dan konden ze horen hoe hij stond te zenden. Gemiste kans – komt nooit meer terug.

 

Maar ook u – ondernemers uit Almelo en heel Nederland of waar ook – zit op die zend-toer. U doet aan reclame, aan marketing – dat is doorgaans gewoon: een boodschap uitzenden. Er wordt een vermogen uitgegeven om een filmpje in de Ster-reclame uit te zenden en vaak vraag ik mij na afloop af waar het over ging.

En dan kom ik aan het tweede element van communiceren: naast het luisteren naar de ontvanger, moet je die met zenden ook bereiken. Het zenden moet wél effectief zijn. Je moet tussen zijn oren komen, er moet iets blijven hangen, en als je parfum verkoopt, doe je dat niet met een filmpje van een meisje dat bijna in haar blote broek op een wit paard door New York of Los Angeles galoppeert. Met natuurlijk een lekker muziekje…

 

Stel je bij je boodschap eens drie vragen: WAT doe je, HOE doe je het en vooral WAAROM doe je het? Ik werk graag met Apple, en heb me een tijd afgevraagd waarom, want Apple is gewoon duur en 80 procent van wat mijn iPhone kan, gebruik ik niet.

 

Hoe zitten reclameboodschappen doorgaans in elkaar? De volgorde is bijna altijd: Wát zijn we? Wij zijn een groot advocatenkantoor. Hoe werken we? Met de beste advocaten. Waarom: dan kun je ons inhuren! Wij hebben auto’s, hartstikke zuinig en snel, koop er een!

Apple deed dat anders: Steve Jobs, gebeeldhouwde kop, strak in het zwart, die met een show een product introduceerde. Zijn eerste vraag: waarom? Wij geloven in een andere manier van denken. Hoe? Kijk naar onze mooie ontwerpen, gebruiksvriendelijk, eenvoudig, en wat: toevallig maken we geweldige computers. Precies andersom: van waarom via hoe naar wat. Daarom verkoopt Apple veel méér dan alleen computers, ook telefoons, horloges, want de boodschap is steeds dezelfde. Het vertrouwen in het ene product geldt ook alle andere producten. Het gaat dus niet zozeer om het product, maar om het waarom je iets doet.

 

Dit proces volgt ons biologisch besluitvormingsproces: met het appelleren aan het ‘waarom’ raken we de kern van onze hersenen waar gedrag wordt aangestuurd. Als je begint met WAT je doet, ben je nog lang niet bij de kern waar de beslissing wordt genomen, sterker nog: dat deel wordt dan niet bereikt. De rest van de werking van ons brein laat ik graag over aan professor Erik Scherder, maar neem dit vast mee. Het gaat om het aantikken van het goeie deel onder ons schedeldak. Dat wil weten waaróm we iets zouden willen of moeten doen.

Succesvol communiceren begint dus met luisteren, en niet met een luistertoer als de schade al op straat ligt. Bepaal éérst WAAROM je iets wilt met de ontvanger. Als die openstaat voor je boodschap, als er vertrouwen in is, bedenk dan HOE je dat zou willen bereiken. En pas dán kom je met dat WAT: je product, je maatregel, je wetsvoorstel, subsidiemogelijkheid, en in Nederland vooral: je toeslagvoorwaarden.

 

Tot slot nog één voorbeeldje van de boodschappen die de rijksoverheid uitzendt naar argeloze burgers? Het argument is dat er zorgvuldig moet worden gehandeld. Dat wordt op deze wijze gecommuniceerd:
zit u goed?

‘Tegelijkertijd noodzaakt de actuele problematiek in de huidige jeugdbescherming ons om te focussen, en daarom moeten we proeftuinen en de acties van het programma die zien op beleidsontwikkeling, onderzoek en de ondersteuning van de proeftuinen als eerste gericht zijn en zo veel mogelijk effect hebben op verbeteringen in de kind- en gezinsbescherming gezien de problematiek in de huidige jeugdbeschermingsketen, waarbij wij ons realiseren dat de brede blik op volwassenenproblematiek en het daarvoor ontwikkelde instrumentarium juist kan bijdragen aan de oplossing van de problematiek van ouders in een gezin evenals het voorkomen van de intergenerationele overdracht van de problematiek’.

Aldus minister Frank Weerwind van Rechtsbescherming. Allemaal goed geluisterd? Waar ging het over? Eén zin van 97 woorden! Is dat erg? Nee, lengte is niet zo relevant – tenminste: als je het doet zoals Friesland Campina in een televisie reclamespot van vier minuten. Ik raad u aan daar eens goed voor te gaan zitten, want die gaat rechtstreeks naar het goeie deel onder uw schedeldak. En dan weet U: niet  de koeien, niet de auto’s zijn het grote probleem – het zijn de mensen. Wij zelf. Luisteren, dus.

Eerstvolgende bijeenkomsten

Bekijk de hele agenda

Bezoekadres
De bijeenkomsten vinden plaats in
restaurant Ledeboer
(Wierdensestraat 2, Almelo) en
beginnen om 17:00 uur.
Wij heten u daar graag van harte welkom.

c.heldeweg@gmail.com

Bekijk route online
TWENTHE TWENTHE
Copyright Zakelijk Almelo 2024